قضا و قدر الهی

از امام صادق علیه السلام نقل شده که پیامبری از پیامبران الهی بیمار شد و گفت من خودم رو مداوا نمیکنم تا اینکه همان کسی که من رو مریضم کرده شفام بده. از سوی خدا به ایشان وحی شد که من شفات نمیدم تا زمانی که خودت رو مداوا کنی والبته شفا از سوی من است.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
إِنَّ نَبِیّاً مِنَ الْأَنْبِیَاءِ مَرِضَ فَقَالَ لَا أَتَدَاوَى حَتَّى یَکُونَ الَّذِی أَمْرَضَنِی هُوَ الَّذِی یَشْفِینِی فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِ لَا أَشْفِیکَ حَتَّى تَتَدَاوَى فَإِنَّ الشِّفَاءَ مِنِّی   

  وسائل‏الشیعة ج : 2 ص : 410

 
در این حدیث تاکید شده  که شفا از جانب خداست ولی تلاش بنده هم در این شفا موثره.
یکی از درخشان ترین عقیده های شیعه که نشان دهنده عمق معارف شیعی است بحث الامر بین الامرین در باب جبر واختیار است.
این اندیشه متعالی و دقیق با تبیین اراده انسان در طول اراده حق تعالی  از سویی قضا و قدر الهی را نفی نمی کند و توحید فاعلی حضرت باری تعالی را اثبات می نماید و از سویی اراه و اختیار انسان را اثبات می کند اراده  واختیاری که هر انسان سالمی با مراجعه به وجدان  ودرون خود آن را می یابد.
 به عبارتی اختیار انسان ناشی از علم و اراده ی خداست ، لذا اختیار او نیز داخل در قضا و قدر می باشد. پس منافاتی بین قضا و قدر و مختار بودن انسان نیست. یعنی خواست ازلی و ابدی خدا این است که افعال ارادی انسان به اختیار خود او پدید آیند ؛ پس محال است که چنین نشود.
بعضی مکاتب صرفا بر قضا و قدر الهی تاکید کرده اند ولذا از تلاش برای تغییر شرایط و اوضاع دست کشیده اند وهمه چیز را به تقدیر نسبت داده اند . درحالی که در هندسه معرفتی شیعه چنان تناسبی وجود دارد که راه را بر این نمونه کجروی ها می بندد و در عین قبول قضا وقدر افراد و جامعه را به تلاش برای بهبود شرایط و رشد وتعالی ترغیب مینماید.
اراده انسان جزئی ازقضا و قدر الهی است .اگر آدمی خود را در معرض خطر قرار دهد و آسیب ببیند قضاء خدا و قانون خداست و اگر هم از خطر بگریزد و نجات پیدا کند آن هم قانون خدا و تقدیر خداست. اگر انسان به محیط میکروب‌دار برود و بیمار شود این قانون خداست، و اگر هم دارو بخورد و از بیماری نجات پیدا کند باز این نیز قانون خداست. بنابراین، اگر انسان از زیر دیوار شکسته برخیزد و کنار برود کاری خلاف قانون خدا و قضاء الهی انجام نداده است و در چنین شرایطی قانون خدا این است که از مرگ مصون بماند؛ اگر هم در زیر دیوار باقی بماند و با سقوط دیوار نابود شود این نیز قانون آفرینش است (مطهری، عدل الهی، شهریور 1357، ص132)